Milliyet.com.tr/ Elektrikli araçlara talep gün geçtikte artarken, şarj süreleri ve şarj dolum ücreti de merak konusu. Şarj istasyonlarının yanı sıra vatandaşlar kendi kurdukları şarj üniteleri ile de araçlarını daha kolay bir şekilde şarj edebiliyor. Şu anda elektrikli bir aracı şarj etmenin maliyeti ne? Tam şarj için ne kadar süre gerekiyor? Bir şarj ünitesinin kurulması ne kadara mal oluyor?
Özellikle son dönemde Çin menşeli elektrikli araçlar Türkiye ve dünya pazarına hızlı bir giriş yapmıştı. Elektrikli araç alacaklar tercihini Çinlilerden yana kullanmalı mı? Çin menşeli araç alırken neye dikkat edilmeli?
‘EN ÖNEMLİ UNSUR TOGG VE TESLA’
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği (TEHAD) Başkanı Berkan Bayram ve Astor Şarj Satış ve İş Geliştirme Müdürü Gökhan Erarslan milliyet.com.tr’ye açıkladı.
TEHAD Başkanı Bayram konuşmasında şu ifadeleri kullandı: “Elektrikli araçlarda her geçen yıl artan bir satış grafiği görüyoruz. 2021’de 2 bin küsürlerdeydi, 2022’de 8 bin adet olmuştu. Geçen yılda 65 bin civarında bir artış gördük. Bunun en önemli unsuru TOGG ve Tesla oldu. Talep artıyor, elektrikli araçlara meraklı kesim de artıyor. Elektrikli araçlar daha cazip hale gelmeye başladı, tüketiciler bu noktada memnun.
İŞTE PİYASADA EN ÇOK TERCİH EDİLEN MODELLER
Şu anda TOGG başı çekiyor. Ardından Alman markaları BMW, Mercedes ilk 5 içerisinde yer alıyor. Güney Koreli Kia, Hyundai markaları da çok talep görüyor. MG markası da gerçekten kendini kanıtlamış durumda. Renault da aynı zamanda Türkiye’de hibrit araç üretiyor, Avrupa’dan tam elektrikli otomobil getiriyor. Tüketici daha çok oturmuş markaların elektrikli otomobillerini kullanmak istiyor. Şu anda bu markalar yıl sonuna kadar liderliğini devam ettirecektir.
‘TESLA’NIN SATIŞ RAKAMLARI DÜŞÜK KALDI’
Tesla ise geçen yıl araç satışlarında patlama yapmıştı. Fakat Tesla şarj ağı, servis bakım ağı konusunda eksikliklerini tamamlamak için yeniden yapılanmaya gitti, arzı kıstılar. Şu anda Tesla’ya talep var ancak arzın kısılmasından dolayı 2024 satış rakamları düşük kaldı.
1 MİLYON TL’NİN ALTINDA ELEKTRİKLİ ARAÇ KALDI MI?
Şu anda 1 milyon TL’nin altında gerçek bir kullanıcı için elektrikli araç yok diyebiliriz. Elektrikli araçlar tercih edilirken en çok cezbeden kısım menzili. Şu anda kullanıcıların ortalama 400 km menzil talebi var. Bu menzile karşılık gelen 1 milyon TL’nin altında otomobil yok.
‘KULLANICININ MENZİL DERDİ YOKSA KÜÇÜK MODELLER TERCİH EDİLEBİLİR’
Kullanıcı ucuz olsun diye düşük menzilli bir araç satın aldığı zaman “Menzilim 200 km, yolda kaldım, Ankara’ya bile gidemiyorum” diyebiliyor. Kullanıcı şehir dışına çıkmayıp, şehir içerisinde 60-100 km menzilde kullanıyorsa tabi ki 1 milyon TL’nin altındaki diğer ufak modelleri tercih edebilir.
EN DÜŞÜK FİYATLI ELEKTRİKLİ ARAÇLAR HANGİLERİ?
Şu anda MG markalı elektrikli araçların fiyatı uygun. Hyundai Kona, Ioniq modelleri, Volvo’nun alt modelleri şu anda talep görüyor ve gerçekten kullanıcı da bu modelleri alıyor.
ELEKTRİKLİ ARAÇLARI DİĞER ARAÇLARDAN AYIRAN EN BÜYÜK ÖZELLİK NE?
En önemlisi maliyettir. Özellikle yakıt maliyeti diye baktığınız zaman elektrikli araçlar konvansiyonel bir modele göre çok daha avantajlı bir durumda. Aynı menzili elde edebiliyorsunuz, çok daha iyi performans elde edebiliyorsunuz. Konvansiyonel araçlar 500-600 km yol yapıyor. Elektriklide şu anda 500-600 km yol yapabiliyor. Hızlanması elektrikli otomobilin çok daha iyi.
‘BAKIM MASRAFI NEREDEYSE YOK DENECEK KADAR AZ’
Bakım masrafları neredeyse yok denecek kadar az. Konvansiyonel bir otomobilde ilk 10 bin kilometrede yağ değiştirmeye gidersiniz ancak elektriklide siz 2 yıla kadar servise uğramazsınız. Servis bakım aralığının uzun olması ve düşük olması en önemli özelliğidir.
MENZİLDE EN DÜŞÜK KAÇ KM GİDEBİLEN ARAÇLAR TERCİH EDİLMELİ?
Şu anda ortalama elektrikli otomobillerin birçoğu 400 km menzili çok rahat yakalıyor. Bundan 7 yıl önce bu menzil aralığı 100-150 kilometreydi. Bu menzil aralığı tüketici için soru işaretiydi. Endişe verici bir sürüş psikolojisi yaratıyordu. Şu anda tek şarj ile ortalama 400 km çok rahat menzil elde edebiliyorsunuz. 400 km iki şehri birbirine bağlayan bir mesafe aralığıdır. Şu anda 20 dakika, 30 dakika gibi sürelerde elektrikli araçlarınızı şarj edebiliyorsunuz. Bu aslında mola süreleri kadardır.
Bu noktadan sonra kullanıcı tamamen elektrikli otomobile yönelecektir. Şu anda ortalama menzil aralığı 400 km. Bu kullanıcının alışkanlığına göre değişen bir menzil aralığıdır. Sürekli performanslı kullanırsanız bu menzil aralığınız 250-300 km düşecektir. Tüketici eğer kullanım alışkanlığını değiştirebilirse kesintisiz bir şekilde şehir içerisinde 4 gün hiç şarj etmeden aracını rahatlıkla kullanabilecektir.
ELEKTRİKLİ ARAÇLARDA EN BÜYÜK TARTIŞMA İSE BATARYALAR! BATARYALARIN ÖMRÜ NE KADAR?
Elektrikli otomobil dünyasında batarya ömrü diye bir şey yok. Bataryanın ömründen ziyade verimliliğinin düştüğünden bahsediyoruz. Bu hemen değiştirilmesi gereken bir ürün de değil. İnsanların kafasında ‘elektrikli otomobil alacağım bataryasını ne zaman değiştireceğim?’ diye bir soru işareti oluyor. Siz 300-400 km’de konvansiyonel araçlarda motoru elden geçirirsiniz. Elektrikli otomobilleri 1 milyon – 1.5 milyon km aralığında rahatlıkla motora dokunmadan kullanabiliyorsunuz.
‘YÜKSEK KİLOMETREDE BATARYA ÖMRÜ KISALIYOR’
Kilometresi 1.5 milyon olan bir elektrikli araç size sıfır km iken 400 km yol menzili verecekken, 1.5 milyon km’den sonra menzil olarak 200-250 km menzil verecektir.
‘10-15 YIL BATARYA DEĞİŞTİRME İHTİYACI YOK’
1.5 milyon kilometre bir araç için 10-15 yıl kullanım süresi demektir. Bir kişi 10-15 yılda batarya değiştirme ihtiyacı duymayacaktır. 10 yıl sonra zaten aracın fiyat aralığı düşecek, eskiyecektir. Dolayısıyla vatandaşlar ‘ben aracımı 3-4 yıl kullanıp değiştireceğim’ diye düşündüğünde batarya ömrünü düşünmesine gerek kalmayacaktır.
ÇİNLİ ARAÇ ALACAKLAR DİKKAT: BUNUN ÇOK İYİ TAKİP EDİLMESİ LAZIM
Çinliler şu anda dünyanın en iyi elektrikli otomobil üreticisidir. Bütün Avrupalı markaların hepsinin Çin’de fabrikaları var. Birçok modeli Çin’de üretiyorlar.
Aralıkta çıkan tebliğ nedeniyle şu anda Çinli elektrikli otomobillerin Türkiye’ye girişi çok mantıklı hale gelmedi. Bazı yaptırımlar var. Yapılması gereken servis ağının genişletilmesi, batarya takibi, eğitim müfredatı gibi distribütörlere getirilen bazı yükümlülükler var. Bu yükümlülüklerin kısa sürede yerine getirilmesi mümkün değil. Türkiye’deki distribütör markalar Çin’den araç getiremiyor.
Türkiye’deki Çinli markaların distribütörleri maalesef yeni modeli en üst paketten duyuruyorlar. Çin’den gelen ürünlerin birçoğunun çalışmadığını görüyoruz. Opsiyon donanımlarını çok yüksek olarak tanıtıp düşük seviyeli donanımlı ürünler getirdiklerini gördük. Burada tüketicinin çok iyi analiz etmesi lazım. ‘Gerçekten aldığı araç aynı donanım seviyesinde mi?’ bunu iyi takip etmeleri lazım. Çinli araçların tek olumsuz tarafı budur. Talep edilen donanım seviyesini araç Türkiye’ye geldiğinde göremiyoruz. Bunun iyi takip edilmesi lazım.”
EVDE ŞARJ ETMEK ÇOK DAHA UYGUN
Astor Şarj Satış ve İş Geliştirme Müdürü Gökhan Erarslan’ın açıklamaları şu şekilde: “Elektrikli araç kullanıcılarının önceliği ev veya iş yerlerinde bulunan kendilerine ait şarj istasyonlarında araçlarını şarj etmek. Bir elektrikli araç için batarya kapasitesini ortalama 70kwh olarak değerlendirecek olursak ve bireysel şarj istasyonunda kwh ücretini 2,25 TL ile değerlendirirsek yaklaşık 150 TL’ye aracını tam kapasite şarj edebilmiş oluyor.
‘150 TL’YE 350 KM MENZİL’
150 TL’lik dolumla ortalama 350 km menzil elde edebiliyor. Bu da elektrikli aracın km maliyetini tamamı bireysel şarj olmak kaydıyla neredeyse 0,45 TL’ye kadar düşürebilmesi demek.
‘40-45 BİN TL’YE ŞARJ İSTASYONU KURULABİLİR’
Bireysel şarj istasyonu kurmanın maliyetleri şarj ünitesi gücü, şarj ünitesi markası, altyapı tadilat gereksinimleri gibi parametrelere göre değişmekle beraber ortalama vergiler dahil 40.000-45.000 TL gibi düşünülebilir. Bireysel şarj ünitesi kurabilmek için en önemli gereklilik şarj ünitesinin çalışabileceği rezerv güce ulaşabilmek. Elektrikli araçların her geçen gün sayılarının artması özellikle konut, sitelerde rezerv gücün kısıtlı olması sebebiyle bireysel şarj çözümlerine engel olmakta. 6,3-11-22kw bireysel şarj istasyonlarında bir diğer dezavantaj ise araca göre değişmekle beraber ortalama 6-8 saat şarj sürelerine sahip olunması.
ŞARJ SÜRELERİ NE KADAR?
Şarj ücret ve sürelerini 2 ayrı kapsamda inceleyebiliriz. Kapsam şarj ağı işletmecileri tarafından işletilen halka açık DC şarj istasyonları. Bu istasyonlarda kwh ücretleri 8,00-10,00 TL arasında değişmekte. 70kwh araç bataryası ile değerlendirecek olursak ortalama 630 TL’ye aracınızın bataryasını tam kapasite şarj edebilmeniz mümkün. DC İstasyonların en büyük avantajı 20-30 dakika arasında şarjlanma sürelerinin bulunması.
Kapsam az önce bahsettiğimiz gibi bireysel çözümleri de barındıran hibrit şarj. %50 bireysel, %50 halka açık istasyonları kullanan bir kullanıcı ortalama 400 TL ile tam kapasite şarj işlemi gerçekleştirebilmekte. Buradaki şarj sürelerini de ortalama 3-4 saat olarak düşünebiliriz.
ŞARJ SÜRESİ İLE İLGİLİ DİKKAT ÇEKEN TAHMİN: 15 DAKİKA
Şarj sürelerinde şarj üniteleri kadar elektrikli araçlar da belirleyici bir unsur. Batarya teknolojilerindeki gelişmeler ile birlikte daha hızlı şarjlanabilen elektrikli araçlar önümüzdeki yıllarda üretilecektir. 240k W gibi sektöre kıyasla oldukça yüksek bir ortalama soket gücüne sahip olmamız ile şarj sürelerinin en aza indirilebilmesi hedefini paylaşıyoruz. Astor Şarj istasyonlarında mevcutta %20-%80 arası 25 dakika olan şarj sürelerinin araç teknolojilerindeki gelişmelerle beraber 15 dakikaya kadar düşmesini bekliyoruz. Kullanıcıların şarjda geçirdikleri süreleri mola tadında değerlendirebilmeleri ve en verimli şekilde geçirmeleri bir diğer motivasyonumuz.
TÜRKİYE GENELİNDE ŞARJ ALTYAPISI NE DURUMDA?
Türkiye’de 2024 yılı Nisan ayı itibarıyla bütünü değerlendirecek olursak şarj altyapısının yeterli düzeyde olduğunu söyleyebilmek mümkün. Bölgesel veya iller bazında eksiklikler bulunsa da elektrikli araçların yaygınlaşması ile bu eksiklikler de giderilecektir. 01.04.2024 tarihinde EPDK tarafından yayınlanan ‘’ELEKTRİKLİ ARAÇ VE ŞARJ ALTYAPISI PROJEKSİYONU’’ adlı çalışmada da bahsedildiği üzere 2023 yılı başında Türkiye’de 14.896 adet elektrikli araç mevcut iken bugün itibarıyla bu sayı 93.973 adete ulaşmıştır.
EPDK’dan lisans alan şarj ağı işletmecileri tarafından yapılan yatırımlar neticesinde 2023 yılı başında Türkiye çapında 3.081 (2.706 adet AC (Yavaş) ve 375 adet DC (Hızlı)) olan şarj noktası (soketi) sayısı ise 1 Nisan 2024 tarihi itibarıyla 17.233’e (11.412 adet AC (Yavaş) ve 5.821 adet DC (Hızlı)) yükselmiştir. Elektrikli araç sayımız hızla artarken aynı süratle şarj noktalarımızın da artması e-mobilite ekosisteminin gelişimi açısından olumlu bir gelişmedir. Ülkemizde soket başına düşen elektrikli araç sayısı 5,4’tür. Bu oran Avrupa ülkelerinde ortalama 13,75 olup ülkemiz soket başına düşen elektrikli araç sayısı bakımından iyi durumda bulunmaktadır. EPDK tarafından paylaşılan 2030 yılı tahminlerinde düşük senaryo baz alınacak olursa elektrikli araç sayısının 776.362, şarj noktası sayısının 83.543 ulaşması beklenmektedir.
Astor ŞARJ olarak Nisan 2024 itibarıyla 425 soket ile elektrikli araç kullanıcılarına ülkemizin 43 ilinde hizmet vermekteyiz. Soketlerimizin 310 adeti DC olması sebebiyle yaklaşık %75’lik DC oranla sektörde öne çıkıyoruz. Yine ortalama soket gücü olarak 240k W güce sahip olmamız rakiplerimizden ayrışabilmemizdeki en önemli etken. Astor şarj istasyonlarında donanımlarımızın kalitesi, istasyon lokasyonlarımızın işlevselliği, mobil uygulamamızın pratikliği ile en hızlı şarj imkanını müşterilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz.”
